Άρθρο του Καθηγητή Εγκληματολογίας κ. Γιάννη Πανούση στο www.capital.gr για την Διαφθορά!
Τεθλιμένη η οδός της αληθείας
Η παγκοσμιοποίηση της διαφθοράς δεν ερμηνεύει αναγκαστικά και την ευρεία διάδοση του φαινομένου στην Ελλάδα. Άλλωστε κάθε χώρα έχει τη δική της προ-ιστορία και τα ειδικά της χαρακτηριστικά.
Το διεφθαρμένο ή ευάλωτο Κράτος, οι παράνομες επιδοτήσεις, οι εταιρείες-μαϊμού, η φοροδιαφυγή, το πολιτικό χρήμα καθιστούν το φαινόμενο διάχυτο κι εν μέρει συναινετικό.
Στη χώρα μας δεν υπάρχει "παλιό και νέο" στη διαφθορά. Οι ιμάντες λειτουργούν ακόμα κι αν μετονομάζονται ή μετανομιμοποιούνται [μέσω ειδικών νομοθετικών πρωτοβουλιών].
Όλα συνεχίζουν να γυρνάνε γύρω από τις μαύρες συναλλαγές, τις προμήθειες και τα δημόσια έργα, το λαθρεμπόριο, γύρω από τις λίστες που [δεν] σώζουν ούτε την οικονομία ούτε τη δημοκρατία, γύρω από τις διαδικασίες που καθυστερούν, την ατιμωρησία ή τις ποινές που χαϊδεύουν ή τη μη-δίωξη [το "κουκούλωμα"] των επώνυμων ή υπεράνω υποψίας, το κρυφό [αλλά αποδεκτό] γρηγορόσημο.
Το πρόβλημα μοιάζει άλυτο αφού οι ίδιοι οι πολίτες συντηρούν τη διαφθορά και οι δημόσιοι λειτουργοί γενικώς συναινούν. Το λαϊκό ρουσφέτι, παρόλο που οι Έλληνες χρεώνουν [κατά 97,8%] την κρίση στη διαφθορά των ελληνικών κυβερνήσεων, έχει μπει βαθιά μέσα στην κουλτούρα όλων.
Διεφθαρμένα ιερατεία, διεφθαρμένος αθλητισμός, διαφθορά στην υγεία, διαφθορά στις φυλακές, διαφθορά στα πανεπιστήμια, διαφθορά στην Αστυνομία.
Κι όμως η Ελλάδα, ως το Βασίλειο της κουλτούρας της διαφθοράς, δεν ψάχνει τρόπους να κλείσει τη στρόφιγγα της παραοικονομίας. Ίσως διότι η οικονομική διαφθορά συχνά διαπλέκεται και με υποθέσεις κοινού ποινικού δικαίου, με οικονομικά εγκλήματα [κυρίως απάτες σε βάρος του δημοσίου] ή και με την πολιτική.
Καταγγελίες επί καταγγελιών. Σχέδια επί σχεδίων. Νόμοι επί νόμων.
Κι όλα αυτά μέσα σ’ ένα πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο έλλειψης εμπιστοσύνης στους θεσμούς του Κράτους.
Οι καταγγελίες για παρεμβάσεις της κάθε Κυβέρνησης στη Δικαιοσύνη σε υποθέσεις που αφορούν σε οικονομικά σκάνδαλα [μίζες και λίστες] αναφέρονται πάντοτε στις προηγούμενες επιλογές κι όχι στις δικές της. Κάθαρση στη Δικαιοσύνη δεν είναι όμως η δίωξη των μη-φίλων μας ή εν πάσει περιπτώσει αυτών που δεν μας κάνουν τα χατίρια ή η προβολή υποθέσεων με κομματικό ενδιαφέρον. Το χτύπημα της διαφθοράς δεν πρέπει να συνδέεται με εξω-δικαιϊκά κριτήρια. Η συνεχής συσχέτιση διαφθοράς και διαπλοκής δεν επιτυγχάνει τίποτ’ άλλο από το να πολιτικοποιεί το ζήτημα και να το καθιστά περισσότερο αδιαφανές.
Ούτε η [στρατευμένη;] δημοσιογραφία κατά της διαφθοράς ούτε η άμετρη ποινικοποίηση δίνουν λύσεις. Αν η πάταξη της διαφθοράς ήταν απλά ζήτημα ενός έντιμου εισαγγελέα ή πιεστικής παρέμβασης των Θεσμών τότε δεν θα έμενε παρά να ποινικοποιήσουμε όλη την πολιτική και δημόσια ζωή. Δεν είναι όμως τόσο εύκολα ή γραμμικά τα πράγματα. Κρίσιμος παράγοντας πάταξης της διαφθοράς παραμένει η Καλή Διακυβέρνηση που υπερβαίνει και καταργεί την ευνοιοκρατία και τον πελατειασμό.Απορώ πώς πχ. ζητάμε "χρηστή διοίκηση" σ’ένα Κράτος που έχει δομηθεί και λειτουργεί επί 180 χρόνια στη βάση της ηθελημένης και σκόπιμης κακοδιοίκησης;
Συστημικό ή συστηματικό πρόβλημα και φαινόμενο η ελληνική διαφθορά επιδεινώνεται σε περιόδους κρίσης [Κουράκης], καθώς ο πολιτισμικός παράγοντας της παγαποντιάς, του ρουσφετιού, της μαγκιάς υπερτερεί κι έτσι "νομιμοποιείται" και δικαιολογείται η παρέκκλιση για λόγους επιβίωσης.
Η διεύρυνση της αξιόποινης έννοιας της διαφθοράς [από τη δωροδοκία στην εμπορία εύνοιας] θα ήταν σε σωστή κατεύθυνση, ιδίως για την Ελλάδα όπου η διαφθορά αφορά πάντοτε στους άλλους.
Σε κάθε περίπτωση πάντως στις κατά καιρούς απόπειρες ορισμού και οριοθέτησης της έννοιας της διαφθοράς πρωτεύουσα θέση έχουν η αθέμιτη άσκηση επιρροής καθώς και η παρεμπόδιση του έργου της Δικαιοσύνης, κυρίως διότι μ’αυτούς τους τρόπους εκτίθενται πολιτικά πρόσωπα [politically exposed persons /PEPs] [λόγω πλεονεξίας ή αύξησης δύναμης].
Είτε λοιπόν προσεγγίσουμε τη διαφθορά ως εχθρό της Δημοκρατίας, είτε ως κοινωνική παγίδα στην οποία πέφτουν [άθελά τους;]οι πολίτες είναι προφανές ότι για να επιβιώνει και να διευρύνεται επί τόσα χρόνια κάτι το περίεργο συμβαίνει μέσα στη γενική μας κουλτούρα [κι όχι απλώς σε ορισμένους χώρους ή από κακούς ανθρώπους].
Η ενδεχόμενη νέα αντίληψη αντι-διαφθοράς δεν έχει να κάνει με ρητορείες και απλουστεύσεις αλλά με ευρύτερες κινητοποιήσεις [δημόσιου και ιδιωτικού χαρακτήρα], εμπιστοσύνης στους θεσμούς κάθαρσης [κυρίως στις Ανεξάρτητες Αρχές], δημοκρατικό-κοινοβουλευτικό έλεγχο των πάντων, αποτελεσματική οικονομική Αστυνομία, ταχεία δικαστική διερεύνηση κι εντέλει λογοδοσία όλων.
Ότι η Ελλάδα πρωτοστατεί στην Ευρώπη στη διαφθορά είναι κοινό μυστικό. Ότι υπάρχει γενικευμένο αίτημα ριζικής αλλαγής της κατάστασης δεν έχω πεισθεί. Δεν έχω πεισθεί για την εκστρατεία ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμη αφού η κοινωνία είναι σε μεγάλο βαθμό συνυπεύθυνη [αν όχι συνένοχη]. Δεν έχω πεισθεί για την πρόθεση της ανάληψης ευθύνης από τους πολιτικούς. Δεν έχω πεισθεί ότι στη σημερινή μορφή του το ελληνικό Κράτος μπορεί να λειτουργήσει χωρίς διαφθορά [μεγάλη, μεσαία, μικρή].
Το ν΄ αποδίδουμε όλη αυτή την κατάσταση στο ρόλο και τα συμφέροντα των ΜΜΕ συνιστά επικίνδυνο στρουθοκαμιλισμό. Δυστυχώς οι ρίζες είναι βαθύτερες και δεν κόβονται χωρίς να "ματώσουμε". Η αιμομιξία πολιτικής εξουσίας και χρήματος δεν καταγγέλεται εύκολα, ούτε "εξαγνίζεται" με τις εκλογές [είτε αφορά στην ενεργητική είτε περιορίζεται στην παθητική "συνύπαρξη"].
Προφανώς επείγει βελτίωση της ποιότητας της Δημοκρατίας μας κι ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο αρχών κι αξιών. Μέχρι τότε ...;
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[2]Βλ. Αχ.Χεκίμογλου, "Τιμωρήστε τους απατεώνες αλλιώς τιμωρείτε την Ελλάδα" [συνέντευξη με Τζοβάνι Κέσλερ,διευθυντή ΣΔΟΕ/ΕΕ], Βήμα Κυριακής 21/2/16
[3]Βλ. Κ.Καλλίτση, Θα κηρυχθεί πόλεμος στη διάχυτη διαφθορά;, Καθημερινή Κυριακής 11/1/15
[4]Βλ.Γ.Σιακαντάρη, Το διεφθαρμένο παλιό,Τα Νέα 2/9/15
[5]Πρβλ.Γ.Ι.Δημητρομανωλάκη,Φόρος 80% στα "μαύρα", Παραπολιτικά 14/3/15
[6]Βλ.Ι.Μάνδρου, Πακέτο μέτρων για το χτύπημα της διαφθοράς, Καθημερινή Κυριακής 11/10/15-βλ.Άννας Κανδύλη, "Κάντε κάτι για το πολιτικό χρήμα",RealNews 16/3/14 Γ.Α."Καμπανάκι" Eurobank για τη διαφθορά στο δημόσιο, Αυγή 29/8/14-Πρβλ.Γ.Παπαδάκου, Τι συζητήθηκε στις τρεις συσκέψεις για τη διαφθορά, Βήμα Κυριακής 26/7/15
[7]Βλ.Ανδρ.Μπελεγρή, Άμεση είσπραξη 2,5 δις.Ευρώ από τις λίστες, Πρώτο Θέμα 22/2/15,Γ.Παπαδάκου, Τράπεζα ελέγχου της φοροδιαφυγής, Βήμα Κυριακής 1/2/15-βλ. και Γ.Παπαδάκου, Ο Φαλτσιανί και η λίστα Παπαγγελόπουλου, Βήμα Κυριακής 27/4/2015, οπ.π.-Ι.Μάνδρου, Λίστα με 3.500 ονόματα και φοροδιαφυγή 7 δις., Καθημερινή Κυριακής 15/2/15-Χ.Καρανίκα, Οι 86 λογαριασμοί που έλειπαν, Τα Νέα 14-15/2/15
[8]Πρβλ.Γ.Σουλιώτη, Από αναβολή σε αναβολή γνωστή υπόθεση, Καθημερινή 5/6/14
[9] Βλ.Αθ.Αγγελόπουλου, Ποινή "χάδι" για μίζα-μαμούθ, RealNews 13/12/15, ,οπ.π.,Ελ.Δελβινιώτη, Ποινές-κωμωδία στο θέατρο της διαφθοράς, Ελευθεροτυπία 3/7/14-Ν.Τσίτσα, Ποινές-χάδι,Έθνος 29/7/14
[10] Βλ.Χ.Ιωάννου, Οι επώνυμοι είναι ...αλλιώς [συνένευξη με Λ.Ρακιντζή], ΕφΣυν 18/9/14
[11]Βλ.Λ.Γιάνναρου, "Μου έβαζαν λεφτά κρυφά στα χέρια", Καθημερινή Κυριακής 27/7/14
[12]Πρβλ.Κ.Ονσένκο, Ιστορίες πολιτών που συνθέτουν το χάρτη διαφθοράς, Καθημερινή 21/10/14
[13]Πρβλ.Στ.Ζιαμπάκα, "Πτωχοί πλην τίμιοι" οι δημόσιοι υπάλληλοι [ετήσια έκθεση του Γεν.Επιθ.Δημ.Διοικ. για το 2014],ΕφΣυν 22/7/15
[14]Πρβλ.Γ.Αποστολίδη, Στο Πουέρτο Ρίκο υπάρχουν διαφθορά και ρουσφέτι όπως στην Ελλάδα, Έθνος Κυριακής 9/8/15
[15]Βλ.Δ.Σκούφου[έρευνα], Υπερδανεισμός,ανεπάρκεια και διαφθορά έφεραν την κρίση , Τα Νέα 11/2/16
[16]Βλ.Ν.Φωτ., Διεφθαρμένα ράσα, ΕφΣυν 28/1/15
[17]Βλ.Γ.Γεωργακόπουλου, Η διαφθορά στον ποδοσφαιρικό θρόνο, Καθημερινή Κυριακής 4/10/15 - "Το 2015 της διαφθοράς και της σήψης", Καθημερινή Κυριακής 3/1/16 –Χρ.Κόντου, Η χρονιά της μεγάλης μάχης κατά της διαφθοράς,Καθημερινή Κυριακής 4/1/15
[18]Βλ."Στο 1,5 δις.Ευρώ η παραοικονομία στην Υγεία", Βήμα Κυριακής 27/12/15-Αιμ Σταθάκου, Ο Νόμος της ατιμωρησίας [διαφθορά στην Υγεία ],RealNews1/2/15-Αγγ.Στάγκου, Το "φακελάκι" του γιατρού, Καθημερινή Κυριακής 13/7/14,Δ Κρεμαστινού, Τα φακελάκια και η ιατρική ευθύνη, Τα Νέα 18/7/14,Ελ.Φυντανίδου, Το φακελάκι ήταν κοινό μυστικό στον Ευαγγελισμό, Βήμα Κυριακής 20/7/14 - Π.Δημακάκου, Το "φακελάκι" του γιατρού, Καθημερινή 29/7/14, Α.Κανδύλη, 15 γιατροί σε πάρτι με μίζες, RealNews 3/8/14, N.Tσίτσα, Ποινές-χάδι στους γιατρούς με τα φακελάκια, Έθνος 29/7/14, Α.Δρυμιώτη, Η απάτη και η διαφθορά στο χώρο της Υγείας-encore, Καθημερινή Κυριακής 14/12/14, Δ.Καραγιώργου ,2,5 δις. Ευρώ κάθε χρόνο το φακελάκι στην Υγεία,Έθνος 6/11/11
[19]Βλ.Κ.Παπαϊωάννου, Οι φυλακές και το τέρας, Τα Νέα 26/7/12
[20]Βλ. Ν.Φωτόπουλου, Ντοκτορά στη διαφθορά, ΕφΣυν 16/4/15
[21]Βλ.Γ.Σουλιώτη, Όλα τα "όπλα" κατά της διαφθοράς [συνέντευξη αν. υπ. δημόσιας τάξης Ν.Τόσκα], Καθημερινή Κυριακής 8/11/15-βλ. και Π.Στάθη, Εσωτερικές Υποθέσεις και η συμβολή τους στην αντιμετώπιση της διαφθοράς, Αστυνομική Ανασκόπηση, Ιουλ-Αυγ.2014, σ.14-17- Β.Λαμπρόπουλου, "Υψηλή" υπεράσπιση σε υποθέσεις διαφθοράς, Βήμα Κυριακής 8/5/16
[22]Πρβλ.Ραφαήλ Μάρκελλου, Η κουλτούρα της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα, Καθημερινή Κυριακής 31/1/11 – βλ. και Αλ. Παπαχελά, Το νοίκι, Καθημερινή Κυριακής 20/3/15.
[23]Βλ.Λ.Χαραλαμπόπουλου, ΙΕΚ δημοσιογράφων εκβιαστών, Unfollow 51/16,σ.34-45
[24]Bλ.και Νέα Επιτροπή καταπολέμησης της Διαφθοράς, Συνήγορος 113/2016, σ.
[25]Βλ.Μ.Μουστάκα,Παναγιώτης Νικολούδης-Κυνηγός της διαφθοράς, Τα Νέα 31/1-1/2/15-Κ.Ζαφειρόπουλου, Ο αδιάφθορος Νικολούδης, ΕφΣυν 4/3/15
[26]Βλ.Μ.Μουστάκα, Δ. Παπαγγελόπουλος: 0λική επαναφορά στη μάχη με τη διαφθορά, Τα Νέα 3-4/10/2015 -Γ.Παπαδάκου, Ο Φαλτσιανί και η λίστα Παπαγγελόπουλου, Βήμα Κυριακής 27/9/15
[27]Βλ.συνέντευξη Λ.Καρατζά και Μ.Τσικουρή, Πρέπει να δημιουργήσουμε κουλτούρα αντιδιαφθοράς, Συνήγορος 110/15,σ.52-57
[28]Βλ.Λ.Χαραλαμπόπουλου,Ο δύσκολος και παρατεταμένος τοκετός της νέας διαπλοκής με το Μαξίμου, Unfollow 47/15,σ.36-43
[29]Βλ. Άντας Ψαρρά, Η κάθαρση που καθυστερεί χρόνια [συνέντευξη υπουργού δικαιοσύνης Ν.Παρασκευόπουλου], ΕφΣυν 29/10/15, Ι.Μάνδρου, Επείγει η εξέταση μεγάλων υποθέσεων διαφθοράς, Καθημερινή Κυριακής 27/9/15 [συνέντευξη με τον ίδιο]-πρβλ.Γ.Παπαδάκου,Ιστορίες [δικαστικής] τρέλας, Βήμα Κυριακής 31/8/14 –πρβλ.Γρ.Καλφέλη, Η χειραγώγηση της Δικαιοσύνης, Βήμα Κυριακής 13/3/16
[30]Βλ. Κ.Χαρδαβέλλα, Λεφτά στα ταμεία από το "κυνήγι" της διαφθοράς, RealNews 8/2/15
[31]Βλ.Β.Σκουρή, Στο στόχαστρο διαφθορά και διαπλοκή, RealNews 29/3/15-πρβλ. συνέντευξη Γ.Γ.κατά της διαφθοράς Γ.Βασιλειάδη [σε Κ.Ζαφειροπούλου] "Αν κάνουμε πίσω στη μάχη με τη διαπλοκή τελειώσαμε", ΕφΣυν 17/8/15
[32]Πρβλ.Π.Μανδραβέλη, Η συνέχεια της χρεοκοπίας με άλλο κόμμα, Καθημερινή Κυριακής 21/12/14
[33]Βλ.Ι.Τέντε, Η δημοσιογραφία στον αγώνα κατά της διαφθοράς ,Παρόν 2/11/14
[34]Βλ."Θεσμοθετείται η ρήτρα διαφθοράς", Ελευθεροτυπία 5/9/14
[35]Βλ.Ν.Ζηργάνου, "Πηγάδι" διαφθοράς δίχως πάτο, ΕφΣυν 28-29/3/15 –Νατ.Μπαστέα, Η διαφθορά θέλει την εισαγγελέα της [αφορά τη Ρουμανία], Τα Νέα 5/11/15-Για την Ισπανία βλ.ΑFP,AP, "Kαθαρά χέρια" σε 13 περιοχές της Ισπανίας, Καθημερινή Κυριακής 12/11/14- Για τη Ρωσία βλ. Κίττυς Ξενάκη, Ο εισαγγελέας και ο ιστός της διαφθοράς, Τα Νέα 29/12/15, Ρ. Σπαθή, Η διαφθορά οδηγεί το Κίεβο στη χρεοκοπία, Καθημερινή Κυριακής 29/3/15-Για την Πορτογαλία βλ. Έφης Ντούνη, Διαφθορά και απάτες με τη "χρυσή βίζα"στην Πορτογαλία, Βήμα Κυριακής 15/3/15-Για τη Βραζιλία βλ. Χρ. Πάντζου, Πόλεμος διαφθοράς, ΕφΣυν 18/3/15 και Β.Καπετανόπουλου, Δύο δεκαετίες διαφθοράς [υπόθεση Petrobras], ΕφΣυν12/3/15- Περ.Δημητρολόπουλου, Απόδραση από το Αλκατράζ, Νέα 18/3/16-Για την Ευρωδιαφθορά βλ.Σοφ.Καϊτατζή-Γουίτλοκ, Ευρωδιαφθορά με ονοματεπώνυμο, Επίκαιρα 4-10/12/14,σ.45 και Ερ.Σφαέλου, Έρευνα για διαφθορά αξιωματούχων της ΕΕ, Ελευθεροτυπία 4/11/14-Πρβλ.Μ.Μουστάκα, Δημήτρης Παπαγγελόπουλος: Ολική επαναφορά στη μάχη με τη διαφθορά, Τα Νέα 3-4/10/15-γενικά για τη Λατινική Αμερική βλ. Ν.Μπαστέα, Σέρζιο Μόρο -Ο αδιάφθορος-σταρ, Νέα 2-3/4/16
[36]Βλ.Άννας Κανδύλη,4 αλλαγές για τη διαφθορά ζητά η Τρόικα, RealNews 9/8/15 –βλ. και Ξ.Κουναλάκη,Στη δίνη της διαφθοράς η Ευρωζώνη,Καθημερινή Κυριακής 16/11/ [37]Βλ.Λ.Χαραλαμπόπουλου, Καταπολέμηση της διαφθοράς και άλλα καθρεφτάκια για ιθαγενείς, Unfollow 46/15,σ.52-63
[38]Βλ. μ.ά.Β.Κωνσταντόπουλου,οπ.π.,σ.92επ.
[39]οπ.π.,σ.96
[40]οπ.π.
[41]Βλ.Μ.Γιαννάκου, Η διαφθορά αποσυνθέτει τη Δημοκρατία, Καθημερινή Κυριακής 29/6/14
[42]Βλ.Kevin Featherstone, Η "κοινωνική παγίδα" της Ελλάδας, Καθημερινή Κυριακής 21/2/16
[43]Πρβλ.Ι.Τέντε, Πρέπει να δημιουργήσουμε κουλτούρα αντιδιαφθοράς, Συνήγορος 110/15,σ.52-57
[44]Βλ.Κ.Πουλάκη, Διαφθορά: πολιτικές αιτίες,πολιτικές και οι λύσεις, RealNews 7/12/14
[45]Βλ.Ν.Πασσά, Ώρα για συλλογική δράση εναντίον της διαφθοράς, Protagon 4/2/16
[46] Πρβλ.Π.Μανδραβέλη, Η κακή μέρα της διαφθοράς, Καθημερινή Κυριακής 17/5/15
[47]Βλ.’Ο χάρτης της διαφθοράς στην Ευρώπη-Πρωτιά’, tvxs 3/1/16-βλ. και Εύας Καραμανώλη, Επιτέλους,μειώνεται η διαφθορά στην Ελλάδα, Kathimerini 27/1/16-βλ.ιδίως Evolution Report-Greece,adopted by GRECO at its 68th Plenary Meeting[Strasbourg,15-19 June 2015]-Fourth Evaluation Round’Corruption prevention in respect of members of parliament,judges and prosecutors’[GRECO-Council of Europe] [48]Βλ.Mark Leibovich,This town,Blue Rider Press,2013
[1]Βλ.Π.Μανδραβέλη, Πόσες ΑΤΕ χρειάζεται η χώρα;, Καθημερινή 24/7/15
