Πώς θα γίνουν οι ελληνικές φυλακές πιο ασφαλείς; Η Έφη Λαμπροπούλου, καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου γράφει με αφορμή το τελευταίο περιστατικό βίας.
Το τελευταίο περιστατικό βίας στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων στον Αυλώνα (9/09) όπου Αλβανοί κρατούμενοι συνεπλάκησαν με άλλους αλλοδαπούς κρατούμενους, έρχεται να προστεθεί στη μακρά λίστα τέτοιων γεγονότων τα τελευταία χρόνια. Η βία μεταξύ των κρατουμένων και εναντίον του προσωπικού από σχεδόν ανύπαρκτο φαινόμενο στο παρελθόν, περιστασιακό στη συνέχεια, τείνει να γίνει καθημερινότητα την τελευταία δεκαετία.
Το 2005 στην τέταρτη περιοδική επίσκεψή της στην Ελλάδα (27/08 - 9/09), η αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων (CPT) επεσήμανε ότι «η βία μεταξύ των φυλακισμένων φαίνεται να αυξάνεται».
Αυτή ήταν η πρώτη φορά που η βία στη φυλακή αναφέρθηκε ως πρόβλημα στην Ελλάδα, και επαναλαμβάνεται έκτοτε κατά καιρούς στις εκθέσεις της CPT και τα Δελτία Τύπου της Ομοσπονδίας Σωφρονιστικών Υπαλλήλων Ελλάδας/ΟΣΥΕ. Η CPT αναγνώρισε επίσης την ηττοπάθεια και απογοήτευση του προσωπικού λόγω του υπερπληθυσμού και της αυξανόμενης βίας.[1]
Ομοίως, ο βοηθός Συνήγορος για τα ανθρώπινα δικαιώματα δήλωσε τον Μάιο του 2007, ότι ο αυξανόμενος πληθυσμός δημιουργεί θλιβερές συνθήκες φυλάκισης, που οδηγεί σε πειθαρχικές παραβάσεις και εγκληματική συμπεριφορά εντός των φυλακών. [2]
Σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα, στην έκθεσή της του 2014, η CPT, πάλι, αναφέρει ότι η έλλειψη του αναγκαίου προσωπικού στις φυλακές εμποδίζει τις προσπάθειες για τη διατήρηση αποτελεσματικού ελέγχου σ’ αυτές, καθώς οι ισχυρότερες ομάδες κρατουμένων ασκούν ανεξέλεγκτα τις εξουσίες τους έναντι άλλων κρατουμένων,[3] ιδιαίτερα όταν γνωρίζουν την απουσία φυλακτικού προσωπικού στις πτέρυγες. Οι υπόλοιποι κρατούμενοι νιώθουν ακόμη πιο απογοητευμένοι/αποκαρδιωμένοι καθώς αντιλαμβάνονται ότι η διοίκηση των φυλακών δεν είναι σε θέση να τους προσφέρει αποτελεσματική προστασία.[4]
Παρά τη δραστική αποσυμφόρηση των φυλακών με επανειλημμένες νομοθετικές παρεμβάσεις μετά τον Απρίλιο του 2015,[5] και την μικρή αύξηση του προσωπικού, οι συμπλοκές μεταξύ των κρατουμένων δεν μειώθηκαν,οι δε επιθέσεις εναντίον του προσωπικού πολλαπλασιάστηκαν.
Παραθέτω μια τυχαία σταχυολόγηση συμπλοκών μόνο μεταξύ των κρατουμένων, και όχι εναντίον του προσωπικού, που έχουν γίνει γνωστές,εκτός από την τελευταία στον Αυλώνα:
- 20/7/2019, Αιματηρή συμπλοκή με μαχαίρια μεταξύ ομάδων κρατουμένων στη φυλακή Αγυιάς με τραυματίες.
- 13/02/2019, Συμπλοκή Αφγανών και Αράβων κρατουμένων με μαχαίρια στις φυλακές Κορυδαλλού.
- 11/01/2019 και 5/01/2016, Συμπλοκή κρατουμένων στη φυλακή Αγίου Στεφάνου.
- 15/09/2013, Επεισόδια μεγάλης έκτασης στις φυλακές Κορυδαλλού με 18 τραυματίες.
- 14/11/2012, Συμπλοκή και μαχαιρώματα μεταξύ αλλοδαπών κρατουμένων στη φυλακή Ν. Αλικαρνασσού.
- 1/11/2012, Συμπλοκή Αλβανών κρατουμένων και τραυματισμοί στη φυλακή Δομοκού.
Και περιστατικά βίας εναντίον μεμονωμένων κρατουμένων:
28/07/2019, Πέντε αλλοδαποί κρατούμενοι στη φυλακή της Χίου επιτέθηκαν και τραυμάτισαν συγκρατούμενό τους με γκλομπ, μαχαίρι και άλλα αιχμηρά αντικείμενα, προκαλώντας του σωματικές βλάβες.
14/01/2019, Δολοφονία Αλβανού κρατουμένου από συγκρατουμένους του στηφυλακή Κορυδαλλού.
10/12/2018, Ομαδική επίθεση εναντίον του νεαρού που κατηγορείται για την δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη/Ρόδος από κρατουμένους στη φυλακή του Αυλώνα.
Η βία μεταξύ των κρατουμένων είναι δύσκολο να εντοπιστεί γιατί τα προβλήματα λύνονται, συνήθως, εκ των ενόντων. Μόνο ακραίες περιπτώσεις γίνονται γνωστές και ακόμη λιγότερες έρχονται στη δημοσιότητα.
Η βία προκύπτει[6] από τη σύγκρουση συμφερόντων και τη σύγκρουση αξιών, οι οποίες υπάρχουν όπως στην ελεύθερη κοινωνία. Δηλαδή τι επιδιώκει ο κρατούμενος με μια σύγκρουση: υλικά αγαθά, εκδίκηση; Οι βίαιες συγκρούσεις οφείλονται επίσης στις εθνοτικές, φυλετικές ή θρησκευτικές διαφορές ή ακόμη και στην κοινωνική απόσταση των εμπλεκόμενων μερών. Τέλος, η βία προκύπτει από τον πιθανολογούμενο αντίκτυπο της σύγκρουσης στη φυλακή, στη συμπεριφορά του προσωπικού, στους κανόνες που έχει ορίσει η διοίκηση για τη λειτουργία της φυλακής κ.λπ., και στην αντίδραση των αρμόδιων αρχών. Η άσκηση βίας είναι με άλλα λόγια, μέσον, εργαλείο απόκτησης εξουσίας και δύναμης στη φυλακή.
Οι φυλακές δεν είναι κανονικά περιβάλλοντα. Δεν είναι μόνο οργανώσεις που ρυθμιζόμουν σε απόλυτο βαθμό τη ζωή των μελών τους, αλλά είναι φυσικοί χώροι οι οποίοι έχουν σχεδιαστεί ως τόποι τιμωρίας. Οι φυλακές φέρνουν αποφασισμένους εγκληματίες, προβληματικά και ταλαιπωρημένα άτομα, συχνά με μακρύ παρελθόν βίας ως δράστες ή θύματα, σε περιορισμένους χώρους παρά τη θέλησή τους. Αυτά τα άτομα έρχονται σε στενή επαφή μεταξύ τους και με το προσωπικό που το ξεπερνούν αριθμητικά κατά πολύ, και πρέπει να συμβιώσουν.
Η βία στις ελληνικές φυλακές έχει σχέση με τη σύνθεση του πληθυσμού και την υπεροχή που νιώθουν οι κρατούμενοι απέναντι στο «παροπλισμένο» και ανεκπαίδευτο προσωπικό, τα αθωράκιστα καταστήματα κράτησης και την εύθραυστη διοίκησή τους. Οι επιθέσεις έχουν όμως άμεση σχέση και με την απροθυμία των περισσότερων κυβερνήσεων και του Υπουργείου Δικαιοσύνης, και ίσως της ίδιας της γραφειοκρατίας του υπουργείου,για εκσυγχρονισμό της οργάνωσης και διοίκησης των καταστημάτων κράτησης.
Οι έρευνες δείχνουν ότι μια συνολική προσέγγιση της φυλακής που θα λαμβάνει υπόψη της την επικρατούσα κατάσταση στο κατάστημα και τη σύνθεση του πληθυσμού, και θα υποστηρίζεται από κατάλληλες πολιτικές διοίκησης και πρακτικές κατάρτισης του προσωπικού, είναι ίσως το πιο ελπιδοφόρο μοντέλο για τη μείωση της βίας στις φυλακές.
Θα υπάρξουν κάποιοι που θα ενδιαφερθούν επιτέλους με συνέπεια και συνέχεια; Θα δείξουν πραγματισμό, έχοντας παράλληλα έναν μακροπρόθεσμο στόχο χωρίς το βάρος μιας «ιδεολογίας» ή την υπεροψία της παγγνωσίας που καταλήγει συνήθως σε πρόχειρες και προσωρινές λύσεις;
CPT / Inf (2006) 41 [75, 82, 83], CPT / Inf (2010), 33 [89].
[2] Ανακοίνωση του ΣτΠ (3/05/2007) με αφορμή τις ταραχές που εκδηλώθηκαν στα περισσότερα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας, Αθήνα (https://www.synigoros.gr/resources/docs/201721.pdf).
[3]CPT / Inf (2014) 26 [132].
[4]CPT / Inf (2006) 41 [123], βλ. και CPT / Inf (2008) 3 [55].
[5]Ν. 4322/2015, άρ. 14 [4], 4411/2016, άρ. 9,15 [1], 4489/2017άρ. 43,44, 4571/2018, άρ.13.
[6] Βλ. Δρόσου, Ξ.-Ι. (2016). Η μικροκοινωνiα των φυλακών και ο άτυπος κοινωνικός έλεγχος, Διδ.διατριβή, Τμήμα Κοινωνιολογίας Παντείου Παν/μίου, Αθήνα, σελ. 93-100 (www.pandemos.panteion.gr).
Αναδημοσίευση ww.athensvoice.gr
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.