Στις διαβόητες φυλακές της Ουσουάια

Στην αυλή του μουσείου - φυλακής εκτίθεται το βαγόνι του τραίνου που μετέφερε τους κατάδικους

Βαρυποινίτες και πολιτικοί κρατούμενοι στην "Άκρη του Κόσμου"


Κείμενο - φωτογραφίες: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ


1776. Εισάγεται στη Μεγάλη Βρετανία η "Hulks Act", νόμος που καθιερώνει στα σωφρονιστικό σύστημα τα καταναγκαστικά έργα. Σταδιακά, θεσπίζονται διεθνώς μεροκάματα για τους εργαζόμενους φυλακισμένους, που θα κατασκευάζουν μέχρι και εξαρτήματα βιομηχανικών προϊόντων για μεγάλες επιχειρήσεις όπως στο Ζάαρλαντ της Γερμανίας, όπου η πλειονότητα των φυλακισμένων παράγει και προμηθεύει με προϊόντα αυτοκινητοβιομηχανία και αεροπλοΐα. Ενίοτε, όπως στην Καλιφόρνια, στις μεγάλες πυρκαγιές του 2007 που προκάλεσαν 17 θανάτους, 3.143 καμένα κτήρια, 1.000.000 ξεσπιτωμένους και 2,4 δισ. δολάρια κόστος, φυλακισμένοι σβήνουν και πυρκαγιές. Από τους 9.000 που παίρνουν μέρος στην κατάσβεση, οι 3.000 είναι άνδρες και γυναίκες κατάδικοι που θα ανταμειφθούν με δύο δολάρια ημερησίως, και ένα επιπλέον δολάριο αν έρθουν αντιμέτωποι με τη φωτιά, μείωση ποινής και δύο ημέρες "off".

Παραδείγματα συμβολής φυλακισμένων σε τοπικές κοινωνίες έχουμε πολλά, καθώς και παρουσίας φυλακισμένων ταυτισμένης με τη δημιουργία μιας πόλης, όπως συνέβη στην Ουσουάια, πρωτεύουσα της αργεντίνικης Γης του Πυρός και νοτιότερη πόλη του κόσμου. Τυπικώς υφίσταται από το 1870, οπότε προκατασκευασμένη κατοικία τριών δωματίων που κατασκευάστηκε στα Φώκλαντ μεταφέρθηκε στη Γη του Πυρός για λογαριασμό του Βρετανού ιεραπόστολου και γλωσσολόγου Τόμας Μπρίτζες. Τρία χρόνια αργότερα, εγκαθίστανται οι πρώτοι Αργεντίνοι, οι δάσκαλοι Χουάν και Κλάρα Λώρενς, ενώ ο μετέπειτα Πρόεδρος Χούλιο Αρχεντίνο Ρόκα εξαγγέλλει δημιουργία αποικίας καταδίκων στην περιοχή, στο πρότυπο της Τασμανίας και της Νήσου του Διαβόλου στη Γαλλική Γουιάνα. Ο στόχος είναι διπλός. Αφενός να ενθαρρυνθεί η μόνιμη παρουσία κατοίκων, αφετέρου να διασφαλιστεί η αργεντίνικη επικυριαρχία στη Γη του Πυρός. Φυλακή και πόλη θα δημιουργηθούν μετά τη συνθήκη οριστικοποίησης των συνόρων Αργεντινής και Χιλής, το 1881.

Ο δεύτερος όροφος μιας από τις πτέρυγες της φυλακής

Το 1896 φτάνουν από Μπουένος Άιρες οι πρώτοι φυλακισμένοι, κυρίως υπότροποι και βαρυποινίτες αλλά και πολιτικοί κρατούμενοι. Με το πραξικόπημα της 16ης Σεπτεμβρίου 1955, που ανατρέπει τον Περόν και που η χούντα το ονομάζει κατ' ευφημισμόν "Revolución Libertadora", φτάνουν αρκετοί συνδικαλιστές.

Οι διαβόητοι κρατούμενοι είναι αρκετοί. Ο ψυχοπαθής νεαρός Σάντος Γκοντίνο, καταδικασμένος για απαγχονισμούς παιδιών, πέθανε από το ξύλο που δέχθηκε από συγκρατούμενούς του όταν έριξε τη γάτα - μασκώτ της φυλακής στην ξυλόσομπα. Αστικός μύθος θέλει να πέρασε από εδώ για σύντομο διάστημα, στα 20 του, ο θρύλος του τάνγκο Κάρλος Γκαρντέλ. Ανάμεσα στους πολιτικούς κρατούμενους ξεχώρισε ο ουκρανικής καταγωγής αναρχικός Σιμόν Ραντοβίτσκι, που σκότωσε τον αρχηγό της ομοσπονδιακής αστυνομίας Λορένζο Φαλκόν παγιδεύοντας με βόμβα το αυτοκίνητό του.

Ομοίωμα του φυλακισμένου αναρχικού Σιμόν Ραντοβίτσκι, ο οποίος απέδρασε με θεαματικό τρόπο

Η εργασία των κρατουμένων θα περιλαμβάνει δημιουργία υποδομών, υλοτομία, μέχρι και κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής, της νοτιότερης στον κόσμο, γνωστής ως Tren del Fin del Mundo, "Τρένο της Άκρης του Κόσμου". Αυτή τους εξασφαλίζει χρήματα για να στείλουν στις οικογένειές τους, πολλές εκ των οποίων δεν διαθέτουν άλλη πηγή εισοδήματος. Η φυλακή κλείνει το 1947 με απόφαση του Χουάν Περόν, σε μια επίδειξη ανθρωπιστικών αισθημάτων, και μετατρέπεται σε ναυτική βάση.

Από Μπουένος Άιρες μέχρι Ουσουάια, κάνω τεσσερισήμισι ώρες με αεροπλάνο. Για λεωφορείο, ούτε συζήτηση. Δύο εικοσιτετράωρα διαδρομή αλλάζοντας τρία οχήματα είναι ανιαρή ταλαιπωρία για κάποιον να διασχίσει 2.372 χιλιόμετρα. Ξεκινώντας από το ξενοδοχείο για τις φυλακές που έχουν μετατραπεί σε μουσείο, ντύνομαι χειμωνιάτικα. Άφησα το θερμόπληκτο Μπουένος Άιρες του Φεβρουαρίου με κοντομάνικο και στη Γη του Πυρός φορώ πουκάμισο, πουλόβερ και καπαρντίνα. Η Αργεντινή καταφέρνει να έχει στο βόρειο άκρο υψηλότερη θερμοκρασία 49 βαθμούς Κελσίου και στον Νότο -16 βαθμούς Κελσίου. Ψύχος και απόμακρη τοποθεσία εξηγούν την επιλογή δημιουργίας φυλακής για βαρυποινίτες και πολιτικούς κρατούμενους.

Φτάνω στη συμβολή των οδών Γιαγκάνες και Γκοβερναδόρ Πας, στα ανατολικά της πόλης, όπου βρίσκεται η φυλακή. Το συγκρότημα αποτελείται από πέντε πτέρυγες που ακτινωτά σχηματίζουν ημικύκλιο. Εδώ στεγάζονταν έως και 540 κατάδικοι και 250 φρουροί. Όταν οι πρώτοι ξεπερνούσαν τη χωρητικότητα των εγκαταστάσεων, μεταφέρονταν στους σταύλους, οι οποίοι διαρρυθμίζονταν σε κελιά, που έφταναν κατά περίπτωση και τα 50.

Κρατώντας τον έντυπο οδηγό του συγκροτήματος, που το 1997 χαρακτηρίσθηκε εθνικό μνημείο, μπαίνω στην πτέρυγα 4, το ναυτικό μουσείο, αφιερωμένο στη ναυτική ιστορία της Ουσουάια, πόλης στενά συνδεδεμένης με τη θάλασσα αφού μέσω αυτής συνδεόταν έως το 1948 με την ενδοχώρα.

Οι πτέρυγες είναι διώροφες, με 380 κελιά 2x4.Οι κρατούμενοι ασχολούντο με πλήθος δραστηριοτήτων, από βασική εκπαίδευση, ξυλουργική και μεταλλουργία μέχρι μέλη ορχήστρας που ψυχαγωγούσε τις Κυριακές τους πολίτες.

Παρότι φεύγω με το κλείσιμο του μουσείου, 8 το βράδυ, το φυσικό φως είναι ακόμη δυνατό. Τον Φεβρουάριο, το φως της ημέρας ξεπερνά τις 15 ώρες. Εικάζω πως θα είναι τουλάχιστον καταθλιπτικό να είσαι φυλακισμένος στην Ουσουάια Αύγουστο μήνα.

Πηγή: http://www.avgi.gr/
Share on Google Plus
Από το Blogger.