Έχουν γνώση οι φύλακες


Είχα την τύχη και την τιμή να συμμετέχω σε επιμορφωτικά προγράμματα που απευθύνονταν σε σωφρονιστικούς υπαλλήλους, ένα παρεξηγημένο επάγγελμα που ανασύρει αρνητικές έως και τραυματικές κοινωνικές αναπαραστάσεις. Οι κατά κόσμο «δεσμοφύλακες» καλούνται να είναι σωφρονιστικοί υπάλληλοι σε ένα σύστημα που καταφανώς δεν είναι σωφρονιστικό, ενώ τις περισσότερες φορές συμπυκνώνεται σε αυτούς η απαίτηση τόσο του κόσμου, όσο και της πολιτείας, για τη σωστή λειτουργία και τη σωφρονιστική κατεύθυνση του θεσμού της φυλακής.

Οι ίδιοι δίχως να αντιλαμβάνονται αυτή την παράδοξη συνθήκη αφομοιώνουν ασυνείδητα τις κοινωνικές αναπαραστάσεις και λειτουργούν στο επάγγελμά τους ενοχικά και ασθενικά κι όχι βέβαια ως προς την εκτέλεση του έργου τους, αλλά κυρίως ως προς την εικόνα που σχηματίζουν για τον επαγγελματικό τους εαυτό.

Στις σεμιναριακές μας αυτές συναντήσεις ο βασικός μου στόχος ήταν να τους προσανατολίσω στο να δώσουν οι ίδιοι διαφορετικά νοήματα στο επάγγελμά τους και να το εξάρουν ως ένα από τα σημαντικότερα και αρχαιότερα επαγγέλματα του κόσμου. Και μην σας φαίνεται υπερβολική αυτή η διαπίστωση διότι οι κοινωνίες δημιουργούν «παρεκκλίσεις» και ταυτοχρόνως επιχειρούν να τις κατανοήσουν, να τις περιορίσουν και να τις θεραπεύουν ή να τις απομονώσουν από πολύ παλιά.

Η κάθε κοινωνία επιλέγει το δικό της τρόπο να χειριστεί την παρέκκλιση και ξοδεύει γι’ αυτό ανθρώπινους και υλικούς πόρους. Οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι είναι μέρος αυτής της διαδικασίας. Ασκούν ένα δύσκολο επάγγελμα, το οποίο τους κάνει πολλές φορές να αισθάνονται διαρκώς «φυλακισμένοι» και δίχως πιθανότητες να δραπετεύσουν. Και φυσικά δίχως την αίσθηση της ελευθερίας, ενίοτε νιώθουν εγκλωβισμένοι και παρίες, σαν να κουβαλούν το στίγμα της φυλακής από την πλευρά των φυλακισμένων.

Μεταξύ αυτών των «ελεύθερων φυλακισμένων» λοιπόν γνώρισα ανθρώπους αξιοπρεπείς, δεσμευμένους και με αγάπη στον άνθρωπο. Επαγγελματίες που προσπαθούν κάτω από δύσκολες συνθήκες να κάνουν σωστά τη δουλειά τους και να είναι κοντά στις ανάγκες των κρατουμένων, τόσο όσο το επιτρέπει η ιδιομορφία της φυλακής και η δύσκολη εξίσωση των σχέσεων μέσα σε ένα σωφρονιστικό κατάστημα.

Και ναι ίσως δεν βρέθηκαν εκεί από αγάπη για αυτή τη δουλειά, ίσως θα προτιμούσαν να κάνουν μια άλλη, ίσως και να νιώθουν εγκλωβισμένοι. Ναι φυσικά και έχουν τις δικές τους ευθύνες για όλα αυτά, τι κάνουμε όμως όλοι εμείς οι υπόλοιποι, η κοινωνία; Πόσες φορές έχουμε δείξει την ευαισθησία μας -και καλά κάναμε- για τους φυλακισμένους, εξάρουμε το έργο των σχολείων των φυλακών και τις συμβουλευτικές δομές (και καλά κάνουμε) και πόσο επιδεικτικά αγνοούμε τους «φύλακες». Πόσο κι εμείς ως κοινωνία τους έχουμε ταυτίσει αποκλειστικά και μόνο με αρνητικές αναπαραστάσεις. Ευτυχώς υπάρχει και το πρότυπο του δεσμοφύλακα που υποδύεται ο Βασίλης Αυλωνίτης στην ελληνική ταινία «μια ζωή την έχουμε» και σώζει κάπως την εικόνα του σωφρονιστικού υπαλλήλου.

Οι άνθρωποι αυτοί, όπως και οι επαγγελματίες στο στρατό, σε ψυχιατρικές δομές, σε ιδρύματα, κ.α. επιτελούν αναγκαίες εργασίες για την προστασία και τη συνοχή της κοινωνίας μας. Ακόμη κι αν έχουμε ενστάσεις και διαφορετικές απόψεις για τον σωφρονισμό και την ψυχιατρική αποκατάσταση (όπως ο γράφων) δεν μπορούμε παρά να αναγνωρίσουμε τον ουσιαστικό και χρήσιμο ρόλο των αντίστοιχων επαγγελμάτων.

Ένιωσα την ανάγκη να εκφράσω δημόσια την άποψή μου για να συνεισφέρω στην κατανόηση της χρησιμότητας του επαγγέλματός του σωφρονιστικού υπαλλήλου και να υπενθυμίσω στους ίδιους πως κι εκείνοι έχουν την ευθύνη να υποστηρίζουν περισσότερο το επάγγελμά τους, τόσο στον δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό χώρο. Η δική τους φωνή δεν φτάνει παραέξω, μένει εγκλωβισμένη στα στενά όρια του σωφρονιστικού καταστήματος, σαν φυλακισμένη κι αυτή. Ούτε καν οι δικοί τους άνθρωποι δεν γνωρίζουν τι περνούν εκεί, μια και, σχεδόν ερμητικά, κρατούν για τον εαυτό τους και δεν μεταφέρουν τις εμπειρίες τους στην οικογένεια και τους φίλους τους. Δεν έχουν δηλαδή που να μοιραστούν τα ζόρια τους, τις χαρές τους, την ανησυχία τους, την ικανοποίησή τους. Ούτε στο δημόσιο διάλογο έχουν λόγο, «ντρέπονται» να βγουν με τη στολή τους για ένα καφέ και δεν τους βλέπουμε συχνά σε πάνελ, σε κανάλια, παρά μόνο όταν είναι να απολογηθούν για κάτι άσχημο που συνέβη στις φυλακές ή για κάποιον επίορκο συνάδελφό τους.

Ο σημαντικότερος λόγος λοιπόν που γράφω αυτές τις αράδες είναι για να τους δώσω φωνή, να βάλω ένα χεράκι να ακουστεί και η δική τους αγωνία. Δεν μεταφέρω βεβαίως τα λόγια τους, παρά τις δικές μου ερμηνείες και τη δική μου ματιά ελπίζοντας να τους παρακινήσω να κάνουν το ίδιο κι εκείνοι, να προβάλλουν δηλαδή περισσότερο προς τα έξω τον επαγγελματικό τους εαυτό.

Χρόνια πολλά, καλή χρονιά και καλή αντάμωση «φύλακες» … σε κάποιο σεμινάριο ελπίζω!


Γιώργος Γιαννούσης
Ψυχοθεραπευτής, Οικογενειακός θεραπευτής

Πηγή: www.larissapress.gr
Share on Google Plus
Από το Blogger.